ANAYASA KAVRAMI
Konu olarak ele aldığımız "ANAYASA" kavramı çok geniş kapsamlıdır. Dünyanın gelişmesine paralel olarak Anayasa hukukunda da gelişmeler olagelmiştir. İnsan oğlunun fikri yapısı geliştikçe temel hak ve özgürlükleri konusunda araştırıcı aynı zamanda da isteyen durumunda olmuştur. Devletin yapısı bu istekleri azaltıcı veya şiddetlendirici olarak rol oynamıştır. Bu gelişmeler sonunda otokritik dönemler kapanarak Demokratik dönemler açılmıştır.
Anayasa ;
* Devletin temel kuruluşunu, fertlerin hak ve özgürlüklerini düzenleyen temel kanundur.
* Emredici kuralların toplamıdır.
* Devletin temel kuruluşunu, örgütlenişini ve işleyişini düzenleyen kuralların bütünüdür.
*Toplumun siyasi ve hukuki ana kuruluşu ile ilgili yazılı ve yazısız bütün temel hukuk kurallarını bünyesinde toplayan kanundur.
ANAYASA HUKUKU ve ANAYASALARIMIZ
30 Ekim 1918 Mondros Mütarekesi, batının Müslüman Türklere karşı duyduğu kinin somut ifadesi, Sevr Antlaşması tebliği ise bağımsız Türk topraklarına göz diktiğinin bir belgesi olmuştur.
Bu dönemde yürürlükte olan 1909 Anayasası da bir bakıma lav edilmiştir. Yürütme ve yargı işgal kuvvetlerinin elinde, yasama ise dağıtılmış olan parlâmento da kalmıştır.
Dağınık kuvvetlerle yapılacak bir mücadelenin milletin bağımsızlığını sağlayamayacağını gören ve "Milli irade kuvvetinin mucizelerine” inanan Mustafa Kemal ATATÜRK, egemenliği, Türk halkının elinde, kayıtsız, şartsız, bağımsız yeni bir Türk Devleti tesis etmek kararı ile 19 Mayıs 1919 da Samsun’a çıkmıştır.
Sırasıyla; Amasya Tamimi, Erzurum ve Sivas Kongrelerinden sonra 19 Mart 1920 tarihinde "Fevkalâde yetkilere sahip olacak" meclisi toplantıya çağırmıştır. Adeta kendiliğinden III. Meşrutiyet ilan edilmiştir. 23 Nisan 1920 tarihinde bu meclis Ankara'da toplanmıştır.
Aynı gün meclise verilen takrirle yürütme işlemi için bir hükümetin kurulması kabul edilmiştir. Çeşitli faaliyetlerden sonra nihayet 20 Ocak 1921 günü yeni Türk Devletinin ilk Anayasası kabul edilmiştir. Bu dönemde Cumhuriyet ilan edildiği için bu Anayasa Cumhuriyet Dönemi anayasaları içersine alınmıştır.

1921 Anayasası:
20 Ocak 1921 tarihinde ilan edilen 85 sayılı Anayasamızın Anayasa hukukumuzda özel ve önemli yeri vardır. Demokrasi fikrini yasalaştıran, ona ilmi bir temel vermek isteyen Milli Egemenlik teorisi 1921 Anayasası ile Anayasa Hukukumuza girmiştir.
1921 Anayasasının özü; Türkiye Büyük Millet Meclisi hükümeti ismini taşıyan ve bütün Anadolu’ya hakim olan yeni idare; saf bir meclis hükümeti rejimini gerçekleştirmiştir.
Yasama, yürütme ve yargı meclisin şahsında toplanmış Meclis Başkanı Devlet Başkanı olmuş; Meclisin seçtiği bakanlar ise meclisin birer memuru gibi hizmet vermişlerdir.
23 maddelik, bu Anayasa Kurtuluş Savaşının olağan üstü şartlarını taşıyan bir anayasa-dır. Bu tür anayasalarla yönetilen ülkelerde olağan üstü karışıklıklar çıktığı halde Mustafa Kemal ATATÜRK’ün olağan üstü başarısı ile siyasal hayatın uygulanmasında başarı sağlanmıştır.
1924 Anayasası:
29 Ekim 1923 ‘de ilan edilen Cumhuriyet rejimi ile ATATÜRK'ün düşündüğü yeni Türk Devleti kurulmuş bu rejimin icaplarına uyan bir Anayasa’nın hazırlanması gerekmiştir. Bu nedenle kurulmuş komisyonlarda hazırlanan Anayasa, T.B.M.M. de görüşüldükten sonra 20 Nisan 1924 günü kabul edilmiştir.
Bu Anayasa’ya göre; yasama kuvveti meclise, yürütme kuvveti hükümete, yargı kuvveti ise Türk Milleti adına karar veren mahkemelere bırakılmıştır.
II. Dünya Harbi sonrası değişen dünya dengesi çok partili rejime geçilmesini zorunlu kılmıştır. 1924 Anayasa’sının çok partili rejime kapalı görülen maddeleri değiştirilmek istenmiş ise de yeterli sayı bulunamadığından 27 Mayıs 1960 tarihine kadar yürürlükte kalmıştır.
1961 Anayasası:
27 Mayıs 1960 tarihinde yönetimi ele alan Türk Silahlı Kuvvetleri Milli Birlik Komitesi hareketin amacını: "Yeni bir anayasa, seçim yasası yapmak, bozulan birliği, yaratılan ikiliği gidermek. Genel seçimlere giderek kurulacak meclisle iktidarı yürütmek" olarak açıklanmış ve uygulanmıştır.
Bu hedefe ulaşıncaya kadar yasama milli birlik komitesince, yürütme ise seçilen geçici hükümet üyeleri ile gerçekleştirilmiştir.
İntikal döneminde bir sayıdan başlamak üzere yeni yasalar çıkarılarak bu dönemde devletin yapısı belirlenmiştir. Daha sonra çıkarılan 157 yasa ile meclis kurulmuştur.
1961 Anayasası’nı önce bir ilim heyeti ön proje olarak hazırlanmış bu arada Siyasal Bilgiler Fakültesinde de bir gerekçeli anayasa hazırlanmıştır.
Kurucu Meclis; her iki anayasa taslağını, siyasi partilerin açılmış olan anketlere cevabını değerlendirerek kendilerine verilen süre içersinde geliştirmiş ve 27 Mayıs 1961 tarihinde kabul etmiştir. Bu Anayasa 9 Temmuz 1961 tarihinde halk oyuna sunulmuştur. Türk siyasi hayatında halk oyuna sunulan ilk anayasadır.
157 asıl, 22 geçici maddesi olan 1961 Anayasa’sı 1924 Anayasa’sına göre bir çok değişiklikler getirmiştir.
1982 Anayasası:
12 Eylül 1980 günü ülkeyi bir iç savaşın eşiğinden kurtarmak amacıyla Türk Silahlı Kuvvetleri emir ve komuta zinciri içersinde ülke yönetimine el koymuştur.
Bütün siyasi faaliyetlere son verilerek ülkenin yönetimini "Milli Güvenlik Konseyi" üstlenmiştir. Bütün geçiş dönemlerinde olduğu gibi yürütme organı olarak geçici bir hükümet kurulmuş yasama ve anayasa hazırlığı görevleri içinde bütün illerden özel usullerle seçilen üyelerden oluşan bir "Danışma Meclisi" oluşturulmuştur. Yasama yetkisinin bir bölümünü “Milli Güvenlik Konseyi” üstlenmiştir. Bu konseyin yetkileri arasında danışma meclisinden gelen yasalara son şeklini vermek, onaylayarak yürürlüğe koymakta bulunmaktadır.
Danışma meclisi kurulduktan sonra ilan edilen demokratik faaliyetlere ait takvim uygulamaya konulmuş ve bu takvime göre yeni bir anayasa hazırlığına başlanmıştır.
Danışma meclisi 193 maddeden oluşan (gerekçeleri ile birlikte) "Gerekçeli Anayasa Taslağı" hazırlayarak Milli Güvenlik Konseyi’ne sunmuştur. Güvenlik Konseyi taslağı gözden geçirerek son şeklini vermiştir.
177 asıl 16 geçici maddeden oluşan 1982 Anayasa’sı 20 Ekim 1982 tarih ve 17884 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak kamuoyuna duyurulmuştur.
7 Kasım 1982 tarihinde yapılan "halk oylaması" (Referandum) sonucu, 1982 Anayasa’sı %90'ı aşan geçerli oy ile Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları tarafından kabul edilmiştir. Yüksek Seçim Kurulu’nun 444 Sayılı Kararı ile sonuç ilan edilmiş ve yeni Anayasa 9 Kasım 1982 tarih ve 17863 mükerrer sayılı Resmi Gazete de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.
Türk vatandaşı kamu görevi yapan Devlet memuru ve güvencemiz gençlerimizi geleceğe hazırlayan bir kurumun sorumlusu olarak Anayasamızı bilmek ve esaslarına uymak görevimizdir.