ORTAÇAĞDA AVRUPA (375 – 1453)

¨ Siyasi Durum : Siyasi yetkiler tek kişide toplanmış değildir. Feodalite (Derebeylik ) rejimi vardır. Toprağa dayalı bir rejimdir. Derebey hem toprağın, hem de köylünün sahibidir. Derebeylikte himaye sistemi esastır. Himaye eden “Süzeren”, himaye edilen “Vasal” olarak adlandırılır. Bu rejim Haçlı Seferleri ve Yüzyıl Savaşları’yla zayıflamış, İstanbul’un fethiyle (toplarla surların yıkılması) yerini mutlak krallıklara bırakmıştır.

Sosyal Durum : Toplum eşit değildir. Çeşitli sınıflara ayrılmıştır.

Soylular : Yönetim ve askerlikle uğraşarak gücü ellerinde tutan aristokrat tabakadır.
Din adamları : Katolik kilisesinin gücüne paralel olarak rahat bir hayat sürmüşlerdir.
Burjuvalar : Şehirli sınıftır. Ticaret ve sanatla uğraşırlar. Coğrafi Keşifler’le zenginleşerek güçlenmiş, Fransız İhtilali ile yönetime katılmışlardır.
Köylüler : İki gruptur.

- Hür Köylüler : Derebeyin vasalıdır. Ağır vergiler öder, belirli günler “angarya” olarak derebeyin işinde çalışırlar.
- Köleler (Sefler) : Derebeyin adeta malı sayılan, karın tokluğuna çalışan insanlardır.

¨ Dini Durum : Katolik kilisesi ve Papalık Aforoz, Enterdi, Endülijans gibi dini ve siyasi yetkilere sahip oldukları gibi ayrıca çok büyük ekonomik güce sahiptiler. Skolastik düşünce Ortaçağ boyunca etkilidir.
¨ Ekonomik Durum : Tarıma dayalıdır. Temel zenginlik ölçüsü topraktır. Haçlı seferleriyle Akdeniz ticareti canlanmış ve İtalyan şehir devletleri (Venedik, Ceneviz gibi) ilerlemiştir. Avrupa son derece fakirdir.

HAÇLI SEFERLERİ
Tanım : 1096 yılında başlayan 1270 yılına kadar devam eden Hıristiyan dünyasının İslam alemi üzerine yaptığı seferlerin adıdır.
Sebepleri :

*Malazgirt Savaşı’ndan sonra Anadolu’daki Türk ilerleyişi karşısında Bizans’ın yardım isteği.
*Fatımilerin Haçlılar’ı davet etmesi.
*Hıristiyanlığı yayma düşüncesi.
*Kutsal yerleri geri alma düşüncesi.
*Papa’nın siyasi etkinliğini artırmak için halkı tahrik etmesi.
*Kluni tarikatının çalışmaları.
*Derebeylerin yeni topraklar elde etmek istemesi
*Kralların yetkilerini artırmak istemesi
*Şovalyelerin ve bazı prenslerin macera aramaları
*Doğunun zenginliklerine ulaşma isteği
*Doğu ticaret yollarının müslümanların elinde bulunması.

I. – II. – III. – IV. HAÇLI SEFERLERİ


I. HAÇLI SEFERİ (1096) : Papa ve Keşiş Piyer, Avrupa’da büyük ordular oluşturmuşlardır. İlk gelen haçlılar I. Kılıçarslan tarafından imha edilmiş. Daha sonra gelen haçlılar Bizans’la bir antlaşma yaparak Anadolu’ya geçmişler, İznik’i alarak yollarına devam etmişlerdir. I. Kılıçarslan’
ın vur kaç taktiğiyle çok büyük kayıplar vermelerine rağmen Urfa, Antakya ve Kudüs’ü ele geçirmişler, buralarda birer derebeylik kurmuşlardır. İznik’i kaybeden Anadolu Selçuklu Devleti’
nin başkenti Konya olmuştur.

Not-1 : Bu seferle Batı Anadolu’daki siyasi üstünlük Bizans’ın eline geçmiştir.
Not-2 : I. Haçlı Seferi amacına ulaşan tek seferdir.
Not-3 : Derebeylik rejimi Ortadoğu’ya taşınmıştır.

II. HAÇLI SEFERİ (1147-1149) : Urfa’nın 1144’te Zengiler tarafından geri alınması II. Haçlı Seferi’ne sebep olmuştur. Alman Kralı III. Kontrat ve Fransa Kralı VII. Lui komutasındaki Haçlılar, Danişmentler’den yardım alan I. Mesut ile yaptıkları savaşta büyük bir bozguna uğramıştır. Böylece sefer başarısızlıkla sonuçlanmıştır.

Not-1 : II. Haçlı Seferi’nden sonra Haçlılar daha çok deniz yolunu tercih etmişlerdir.
Not-2 : Haçlılar vasıtasıyla Anadolu’yu geri alamayacağını anlayan Bizans kendi ordularıyla bunu gerçekleştirmek istemişse de başarılı olamamıştır. (1176 Miryokefalon Savaşı)

III. HAÇLI SEFERİ (1189 – 1192) : Selahattin Eeyyubi’nin 1187 – Hıttin Savaşı’yla Kudüs’ü Haçlılar’dan geri alması üzerine İngiltere Kralı Aslan Yürekli Rişar, Fransa Kralı Flip Ogüst ve Alman Kralı Frederik Barbaros’un da katıldığı yeni bir sefer düzenlenmiştir. İngiliz ve Fransızlar deniz yoluyla Kudüs önlerine gelmiş, Almanlar ise Anadolu’dan geçmek istemiş, II. Kılıçarslan’ın çocukları arasındaki taht kavgalarından faydalanarak ve antlaşmaya uymayarak Konya’yı yağmalamışlarsa da krallarının ölümüyle orduları dağılmıştır.Selahattin Eyyubi ile uzun süre mücadele eden Haçlılar başarılı olamayarak geri dönmüşlerdir.

IV. HAÇLI SEFERİ (1200 - 1204) : Eyyubiler’in Filistin sahil şeridini haçlılardan temizlemesi üzerine IV. Haçlı seferi düzenlenmiştir. İstanbul’da karışıklık çıktığını öğrenen haçlılar yollarını değiştirerek İstanbul’u ele geçirmişler ve bir Latin Krallığı kurmuşlardır. İznik ve Trabzon’da da Rum İmparatorlukları kurulmuştur.

HAÇLI SEFERLERİNİN SONUÇLARI
*Kiliseye ve din adamlarına duyulan güven azalmıştır.
*Derebeylik rejimi sarsılmıştır.
*Skolastik düşünce zayıflamaya başlamıştır.
*Akdeniz limanları (Venedik ve Ceneviz, Marsilya gibi) ve Akdeniz ticareti önem kazanmıştır.
*Venedik ve Ceneviz gibi İtalyan şehir devletleri Akdeniz ticaretini ele geçirerek, zenginleşmişlerdir.
*İslam dünyasındaki (doğudaki) teknik buluşlar (kağıt, matbaa, pusula, barut, dokuma, cam, deri işleme v.b.) Avrupa’ya taşınmış, Avrupa’da kültür hayatı canlanmıştır.

*Bazı Müslüman alimlerin eserleri (İbn-i Sina, Farabi) ve antikide eserleri Avrupa’ya taşınmıştır.
*Anadolu, Suriye, Filistin, İstanbul gibi bölgeler harap olmuştur.
*Türklerin İslam dünyası içinde değeri artmıştır.
*Türkler ileri harekatı kesintiye uğramıştır.
*Köylüler bazı haklar elde etmiştir.
*Avrupalılar İslam medeniyetini yakından tanımışlar, önyargıları yıkılmıştır.

Haçlı Seferleri’nden etkilenen devletler : Anadolu Selçuklu Devleti, Büyük Selçuklu Devleti, Eyyubiler, Zengiler, Danişmentliler, Memlukler, Fatımiler, Bizans

MAGNA CARTA (BÜYÜK ŞART 1215)
Aslan Yürekli Rişar’ın kardeşi Yurtsuz Jan İngiltere Kralı olunca soyluların baskısıyla karşılaşmıştır. Bu baskı neticesinde Magna Karta’yı (büyük şart) imzalamak zorunda kalmıştır. İngiltere’de parlamentonun kurulmasına zemin hazırlamıştır.

Not-1 : Avrupa’da demokrasi çalışmalarının başlangıcıdır.
Not-2 : İlk kez hükümdarın yetkilerinin sınırlandırılması açısından Sened-i İttifak’a kanun üstünlüğünün kabul edilmesi açısından Tanzimat Fermanı’na benzer.

YÜZYIL SAVAŞLARI (1337-1453)
İngiltere kralının Fransız tahtına göz dikmesi sonucu başlayan mücadeleler yaklaşık 100 yıl devam ettiği için bu adı almıştır. 1346 Kresy Savaşı’nda İngilizler, Fransa’nın önemli bir bölümünü ele geçirmişlerse de sonradan, Jan Dark’ın da etkisiyle, Fransızlar’ın toparlanması üzerine mağlup olmuşlardır.

Sonuçları :

*Fransa galip gelerek topraklarını İngiliz işgalinden kurtarmıştır.
*Avrupa’da bir ülkenin sömürge altına alınamayacağı anlaşılmıştır.
*Top ilk kez 1346 Kresy Savaşı’nda İngilizler tarafından kullanılmıştır.
*Fransa’da milli duyguların gelişmesine sebep olmuştur.
*İki büyük Avrupa ülkesinin mücadeleleri Osmanlı Devleti’nin Balkanlarda daha rahat ilerlemesine ve Fetret devrinde saldırıya uğramamasına sebep olmuştur.

*İngiltere’de Çifte Gül adı verilen iç savaşlara neden olmuştur. (1455-1485)