Madencilik sektörü ülke ekonomilerinin büyümesinde itici güçken ayn? zamanda bölgesel kalk?nmada da önemli rol oynuyor. Madenler, bulunduklar? bölgede binlerce istihdam sa?larken, bölge esnaf?ndan tedarik sa?lad??? birçok sektördeki i?yerleriyle binlerce aileye dokunuyor. Bölge ekonomisinin canlanmas?nda önemli rol oynuyor. Türkiye'nin enerji ile birlikte cari aç???nda en büyük pay? olan alt?n?n ithalat?n? azaltmak için son y?llarda geli?en alt?n madencili?i de bulunduklar? bölgelerin geli?mesini sa?l?yor.

Bunlara en güzel örneklerden birisi Erzincan'?n ?liç ?lçesi. Ancak 2024 y?l?n?n ?ubat ay?nda 9 madencinin hayat?n? kaybetti?i üzücü toprak kaymas?ndan sonra Çöpler Alt?n Madeni'nin faaliyetlerinin durmas?, ?liç'in de ekonomisini durdurmu?.

GENÇLER GÖÇ ED?YOR

Çöpler Alt?n Madeni, faaliyete geçtikten sonra h?zla geli?en, göç alan ?liç, 19 ayd?r güzel günlerin çok uza??nda. Esnaf?ndan i?çisine firma sahibinden köylüsüne ?liç halk? zor günler ya??yor. ?liç halk?n?n yapt??? bas?n aç?klamalar?na, TV'lere verdi?i röportajlara göre göç alan ilçe, maden kapal?yken göç vermeye ba?lam??. Esnaf, siftah yapmadan kap?s?n? kapat?yor, gençler i? bulam?yor, ilçeyi terk ediyor. ?lçe'nin madenle birlikte 2 bin seviyesinden 10 bin seviyesine yükselen nüfusunda, son dönemde yar? yar?ya azalma oldu?u belirtiliyor. Madende çal???rken birden i?ini kaybedenlerin kredi kart? borçlar? katlanm?? durumda. ?liç halk?, ?imdi seslerini duyurmaya çal???yor. Halk, bir an önce madenlerinin faaliyete geçmesini istiyor. "Çocuklar?m?z?n gelece?i için aç?lmal?" diyen halk, dayanacak güçlerinin kalmad???n? söylüyor.

BORÇLAR ÖDENEM?YOR

?lçe'de genellikle i?ler madene yönelik kurulmu?. Madenin faaliyetleri durdurulmas?ndan sonra kurulan bu ?irketlerin i?leri tamamen durmu?.

Di?er taraftan bölge il ve ilçelerden i? ve a? için ?liç'e gelenler ev kiralam??, yeni ev e?yalar? alm??, yuva kurmu?. Bunlar? yaparken de borca girmi?, kredi çekmi?. Baz?lar? da madene ba?l? i?lerine güvenerek ev, araba alarak borç yapm??, takside girmi?.

Maden durunca herkes borçlar?yla, geçim s?k?nt?s?yla tan??m??. Söylenene göre baz? ailelerde gerginlikler bile ba?lam??. ?liç halk?ndan bir esnaf "Buras? bir okul gibi oldu hem mühendis hem de kaliteli elemanlar yeti?ti. Ama bu sistem bir anda ortadan kalkt???nda, bu insanlar?n ço?u d??ar?da kald?. Ev borcu olan var, araba borcu olan var. Bu borçlar insanlar?n s?rt?nda kald?. Bu da herkesin aile yap?s?n? bozmaya ba?lad?" diye ?lçe'de ya?ananlar? özetliyor.



Erzincan ekonomisini de etkiledi

Erzincan Sanayi ve Ticaret Odas? Ba?kan? Ahmet Tano?lu: Bildi?iniz gibi Erzincan, do?uda Erzurum ve Sivas aras?nda s?k??m?? küçük bir il. Büyük sanayi kurulu?lar? yok, daha çok küçük esnaf a??rl?kl? bir yap? var. ?liç'teki alt?n madeni Erzincan ekonomisine ciddi katk? sa?l?yordu. Madenin kapal? olmas?ndan ?liç çok etkilendi, Erzincan da ayn? ?ekilde. Özellikle ?ehir genelinde ciddi etkiler ya?and?. Maden neredeyse her sektöre katk? sa?l?yordu. Perakende, mobilya, g?da... ?n?aat sektörüne de do?rudan etkisi vard?. Oraya insanlar yerle?meye ba?lad?. Daire sat??lar? hareketlenmeye ba?lad?. Maden, aile ekonomisine de katk? sunuyordu. Maden kapan?nca bu ma?azalarda da i?ler ciddi oranda dü?tü. Birebir görü?tü?üm herkesten "aç?ls?n" talebi ald?m. Bugün bir referandum yap?lsa, yüzde 99'u "maden aç?ls?n" der, yüzde 1 ise neden "hay?r" dedi?ini bile bilmez. Herkes aç?lmas?n? istiyor. Teknik konularda uzman de?ilim ama insan sa?l???n? ön planda tutarak madenin aç?lmas?nda fayda var.

Erzincan Ticaret Borsas? Ba?kan? Nadir Akar: Türkiye ekonomisine de ciddi bir katk?s? vard?, Erzincan ekonomisine de ayn? ?ekilde. Yakla??k 3.500 ki?i çal???yordu. Madenin kapanmas? tabii çok büyük s?k?nt?lara neden oldu. ?nsanlar?n geçim kayna?? oras?yd?. Madenin kapanmas? ile yüzde 60 ila yüzde 70 oran?nda ticarette durma ya?and?. Buradan baya?? ürün gidiyordu, oradan da geliyordu. ?nsanlar çal???yordu, haliyle yiyecek gidiyordu, çimento vard?, demir vard?, mazot gidiyordu, ya? gidiyordu... Yani Erzincan'a baya?? bir faydas? vard?. ?liç'te ya?ayan halk gibi biz de aç?lmas?n? istiyoruz. Gerekli önlemlerin al?n?p tekrar madenin faaliyete geçmesi, ticaret aç?s?ndan daha iyi olur.

'Günde 50 ki?i i? için belediyeye geliyor'

2024 Mahalli ?dareler Yerel Seçimlerinde Milliyetçi Hareket Partisi ?liç Belediye Ba?kan? aday? olarak Belediye Ba?kan? seçilen Mehmet Elçi, "Halk?n, gelece?i, çocuklar?n yar?n? kapand?" sözleriyle ilçede ya?ananlar? özetliyor. ?liç Belediye Ba?kan? Mehmet Elçi, 19 ay önce madende toprak kaymas? ya?and???n? hat?rlatarak, "?unu özellikle ifade etmek istiyorum: Biz yerel yönetimler olarak, elimizden geldi?ince ilgili bakanl?klara, devlet büyüklerimize bu konuyu aktarmaya çal??t?k. ?liç'in bir an önce eski huzuruna ve düzenine kavu?mas? gerekiyor. Devlet büyüklerimizin ?liç'e farkl? bir bak?? aç?s?yla yakla?malar?n? istiyoruz. Çünkü burada sadece bir i?letme kapanmad?. Burada halk?n gelece?i kapand?. Çocuklar?m?z?n yar?n? kapand?. Bu madenin bir an önce yeniden faaliyete geçmesi gerekiyor" dedi.

ÜLKE EKONOM?S? ?Ç?N ÖNEML?

Çöpler Alt?n Madeni'nin sadece ?liç ekonomisi için de?il, ülke ekonomisi aç?s?ndan da önemli bir maden oldu?unu belirten Elçi, ?unlar? söyledi: "O yüzden devlet büyüklerimizin bu konuda hassasiyet göstermesini bekliyoruz. Günde en az 50 ki?i i? için belediyeye geliyor. Belediyenin kapasitesi belli, imkânlar? s?n?rl?. Alternatif i? alan? da yok. Vatanda??n bu talepleri do?al olarak önümüze geliyor. Ama biz bu taleplere cevap veremiyoruz. Bu konuda gerçekten çok üzgünüz. Madenin aç?ld??? dönemde ilçenin nüfusu yakla??k 1.800'dü. Zamanla 10.000'i geçtik. ?u an ciddi anlamda d??ar?ya göç ya?an?yor. Biz bu göçü engellemeye çal???yoruz ama i? imkân? sunamad???m?z için vatanda? farkl? illerde i? ar?yor. Hatta yak?n ilçelere alternatif i?ler için yönlendirme yap?yoruz. Ama bu da s?n?rl? bir imkân. Bu nedenle halk?m?z çok zor durumda."

ESNAF KEPENK KAPATTI

?lçede eski hareketlili?in kalmad???n? belirten Belediye Ba?kan? Elçi, "Esnaf sat?? yapamadan dükkân kapat?yor. Bu yüzden bize s?k s?k ?ikâyet geliyor. Kepenk kapatan esnaflar?m?z oldu. O yüzden madenin yeniden faaliyete geçmesini istiyoruz. 19 ayd?r bu konuyla ilgili bilgi almak üzere hiç kimse benimle ileti?ime geçmedi. D??ar?dan yorum yapmak kolay. Buyursunlar, gelsinler, vatanda?la konu?sunlar. ?liç'te ya?ayan halk?n ne derdi var, ne istiyor, gelsinler görsünler. 19 ayd?r kimse gelip de "Size nas?l katk? sa?layabiliriz?" demedi. O yüzden d??ar?dan yaz?l?p çizilen ?eyleri hakl? ele?tiri olarak görmüyorum. Samimilerse biz buraday?z. Yerel yönetimin ba??nday?z. Buyursunlar, gelsinler, dinleyelim. Maden kapal? kals?n diyenler, birkaç ki?i d???nda tamam? d??ar?dan. Burayla organik ba?? olmayan ki?iler" dedi.

Devlet tüm denetimleri yap?yor

Türkiye'de madencilik ve çevre ili?kisi her zaman tart??ma konusu oluyor. Çevre savunucular?, ?liç'te de toprak kaymas? sonras? çevrenin kirlendi?ini, köylünün ba? ve bahçesinin, hayvanlar?n?n zarar gördü?ünü, su kaynaklar?n?n kirlendi?ini iddia etti. Bu iddialara kar??n ilgili devlet kurumlar?n?n yapt??? denetimler ve al?nan toprak ve su numunelerinde toprak kaymas?n?n çevreye ve yeralt? sular?na herhangi bir kirlilik tespit edilmedi?i aç?kland?.

AÇILMASINI ?ST?YORUZ

Özellikle madene çok yak?n?nda bulunan Çöpler ve Sab?rl? mahallelerinin (köy) muhtarlar?, madenin ba?tan bu yana ba?lar?na bahçelerine hiçbir zarar? olmad???n? belirtiyor.

Çöpler Mahallesi (köyü) Muhtar? Celal Çoban, çevre savunucular?n?n kirlilik iddialar?yla ilgili, "Bunlar tamamen as?ls?z iddialar, böyle bir durum söz konusu de?il. Köyümüz yakla??k 15 y?ld?r burada kurulu. Biz böyle bir ?eyle kar??la?mad?k. Biz burada y?llardan beri madencilik faaliyetlerinden faydalan?yoruz. Herhangi bir çevre kirlili?i ya da olumsuz etkisini köy olarak görmedik. Özellikle hayvan say?s?nda bir azalma oldu?u da do?ru de?il. Barajda bal?klar da ölmedi" dedi.

Çöpler köyü sakinlerinden ve e?i madende çal???rken i?siz kalan Hatice Keklik "Maden söylendi?i gibi çevre kirlili?ine neden olmuyordu. Ben bahçede çal???yorum mesela. Bahçelerimiz var, gayet güzel. Hiçbir s?k?nt? olmuyordu. Madenin kapanmas? bizi çok etkiledi. E?im madende gayet iyi çal???yordu. ?u an Erzincan'a gitti, i? koval?yor. Ama o da yetmiyor bize. Sonuçta çocuklar?m?za bir gelecek haz?rlamaya çal???yorduk, o da olmad?. Madenin aç?lmas?n? istiyoruz" diye konu?tu.

?DD?ALAR DO?RU DE??L

Madene kom?u di?er Sab?rl? (köyü) Mahallesi'nin Muhtar? Veysel Ber?e de "Tar?m yap?lam?yor, meyve-sebze yeti?tirilmiyor, gibi iddialar do?ru de?il. Mesela bu sene hiç meyve yeti?medi. Ama bunun nedeni maden de?il. Don vurdu. Bütün Türkiye bu dondan etkilendi. Bunu getirip madene ba?lamak insafs?zl?k olur. Madende çal??an da çal??mayan da burada ma?dur oldu. Köyümüzde mutsuzluk hakim. ?nsanlar i?lerini kaybetti, moraller bozuldu" dedi.

Madenin kapal? olmas?ndan sadece köylerinin de?il tüm ?liç'in etkilendi?ini söyleyen Sab?rl? Köyü sakinlerinden Remzi Gün de madenle bir s?k?nt?lar?n?n olmad???n?, aç?lmas?n? istediklerini söyledi.

?liç halk?: Dayanacak gücümüz kalmad?, madenimiz aç?ls?n

Soner Apayd?n (Esnaf, hafriyat ?irketi): 19 ayd?r, i?letmelerde herhangi bir sat?? yapam?yoruz. Ald???m?z mallar?n paras?n? ödüyoruz, vergimizi ödüyoruz. Ama tabi bir gelir kayna??m?z yok. SGK borçlar?n? ödemekte zorlan?yoruz. Kazadan önce 30'a yak?n çal??an?m?z vard?. 19 ayd?r hiçbir çal??an?m?z yok. Eskiden d??ar?dan buraya çal??maya gelen çok olurdu. Bu, tersine döndü. Borçlar birikti, insanlar?n dayanma gücü kalmad?. Tekrar madenin aç?lmas?n? istiyoruz. Gençler ad?na, esnaf ad?na, burada çal??an yerel firmalar ad?na madenin aç?lmas?n? istiyoruz. Çünkü sadece buraya de?il, Erzincan'a, çevre illere, Türkiye'ye faydas? var.

Mehmet Ta? (Esnaf-Ci?erci Mehmet Usta): Madenin kapanmas?ndan sonra herkes adeta sudan ç?km?? bal??a döndü. Çar?? tamamen bo?ald?. Daha önce 13-14 ki?i çal???yorduk, ?imdi 3 ki?iye dü?tük. Bir ki?iyi daha ç?karsak m?, onun hesab?n? yap?yoruz. Madenin ?u anki yoklu?u, ?liç'e çok büyük bir zarar veriyor. Aç?lmas?n? bir an önce istiyoruz.

Mehmet Gürbüz (Kanyon Otel Sahibi): Maden kazas?ndan önce konaklama sektöründe, doluluk oran? yüzde 80-85 idi. Kazadan sonra hiç mü?terimiz olmad?. Bu süreçte personelimizi i?ten ç?karamad?k; onlar da ma?dur olmas?nlar diye elimizden geleni yapt?k. Bu nedenle özellikle otel i?letmeleri olarak çok ciddi s?k?nt?lar ya?ad?k. Madende çal??an 2.800 ki?i i?siz kald?, bunlar?n bir k?sm? ilçeden göç etti. ?? bulanlar buldu ama ço?u madenin tekrar aç?lmas?n? bekliyor.

Recep Kurt (Türkiye Maden ??çileri Sendikas? Konya ve Havalisi ?ube Ba?kan? Yard?mc?s?): Sadece Anagold de?il, bütün ta?eronlarla beraber ?u an madende çal??an say?s? sadece 700 ki?i. ??sizlik had safhada, ekonomi çöktü. ?liç'te arkada?lar?m?z i?siz, bu nedenle göç etme durumu oldu. Madende çal??an 3.500 ki?iydik ama bunlar?n yar?s? d??ar?dan gelenlerdi. Kazadan sonra göç ettiler, ?liç'in nüfusu yar?ya dü?tü. Esnaf?m?z burada i? bekliyor. Ekonomi dibe vurdu. ?u anda halk çok peri?an. Bir an önce bizim buran?n aç?lmas? için elimizden ne geliyorsa çabalayaca??z ve çabal?yoruz. ??siz kalan arkada??m?z?n tekrar burada i?e geri dönmesini bekliyoruz. ?liç halk? madenin bir an önce aç?lmas?n? istiyor.

ÇALI?ANLAR ???N? ?ST?YOR

Cihan Y?ld?r?m (Madende eski çal??an): Madende 15 y?l çal??t?m. Siyanür bölümünde çal???yordum. Çok alg? yap?yorlar. Ama ben kendi ?ahs?m ad?na siyanürden bir zarar görmedim. Köyümüze çok faydas? oldu. Okul yapt?, köy kona??n? yapt?. Hal? saha yapt?, mezarl?klar?m?z? yapt?. Biz madenin aç?lmas?ndan yanay?z, kapanmas?n.

Murat Gürbüz (Maden eski çal??an?): Kazadan sonra binlerce i?çi gibi ben de i?imden oldum. Burada çok güzel i? imkânlar? vard?. Herkes bir aradayd?, topluca çal???yorduk. Ama maden kazas?ndan sonra bu imkânlar da??ld?. Eskiden göç alan bir ilçeyken ?imdi göç verir hale geldik. Burada i? imkân? kalmad?. ?imdi 10 gün i? bulursak çal???yoruz, 10 gün yat?yoruz. Maden tekrar faaliyete geçerse i?e kesinlikle dönece?iz. Madenin bir an önce aç?lmas?n? istiyoruz. Gelece?i için istiyoruz.

Gökhan Gün (Sendika i? yeri temsilcisi): Ben 13 y?ld?r Çöpler Madeni'nde çal???yorum. Toprak kaymas?ndan sonra ?liç halk?n?n neredeyse yüzde 80'ni i?siz kald?. ?lçe genelinde ciddi bir ma?duriyet var. ?u an çözüm bekliyoruz. ??siz kalan i?çiler madenin aç?lmas?n? bekliyor. Sonuçta biz onlar?n sesiyiz. Maden taraf?yla, belediye ba?kan?yla, kaymakaml?kla sürekli görü?üyoruz. Biz onlar?n temsilcisiyiz. ?nsanlar?n bizden talebi ?u: Maden bir an önce aç?ls?n. Evimize bir ekmek götürebilelim. Her hanede 3 ki?i oldu?unu varsayarsak 9.000 ki?ilik bir etkiden söz ediyoruz. Kald? ki bu sadece ?liç'le s?n?rl? de?il. Erzincan, Malatya, Sivas, Elâz?? gibi iller de bu durumdan etkilendi.



Kaynak ; Milliyet