Çanakkale Kara Sava?lar?'n?n üzerinden 110 y?l geçmesine ra?men harp ceridelerinde yer alan çarp?c? detaylar dikkat çekiyor. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi (ÇOMÜ) Atatürk ve Çanakkale Sava?lar?n? Ara?t?rma Merkezi (AÇASAM) Müdür Yard?mc?s? Dr. ?smail Sabah, 19 May?s 1915'teki Türk taarruzunun ard?ndan 24 May?s 1915 tarihinde gerçekle?en ate?kes s?ras?nda ?ehit askerlerin toplanmas? sürecinde görev yapan 2'nci Tümen'e ba?l? 1'inci Alay'?n 3'üncü Tabur doktoru Yüzba?? Mehmet Cemal'in raporunun, ya?ananlar? tüm aç?kl???yla yans?tt???n? belirtti. Dr. ?smail Sabah, taarruza kat?lan 42 bin Türk askerinden yakla??k 10 bininin ?ehit ya da yaral? oldu?unu, Türk k?talar?n?n üzerine 948 bin mermi at?ld???n? söyledi.

Dr. Sabah, 3 May?s 1915 tarihinde Mustafa Kemal Atatürk'ün Çanakkale Muharebeleri s?ras?nda önemli bir emir verdi?ini belirterek, "'Uhdemize tevdi edilen vazife-i namus ve vatan? eksiksiz yerine getirmek için bir ad?m dahi geri gitmek yoktur. Bu esnada uyku ve istirahat araman?n, bu uyku ve istirahatten yaln?z bizim de?il, bütün bir milletin mahrum kalaca??n? hepinize hat?rlat?r?m' diyerek mücadelenin sürece?ine dikkat çekmi?ti" dedi.

'?NG?L?Z UÇAKLARI TARAFINDAN FARK ED?LD?'

Dr. Sabah, "Bu emrin ard?ndan Harbiye Naz?r? ve Ba?kumandan Vekili Enver Pa?a'n?n 5'inci Osmanl? Ordusu'na gönderdi?i telgrafla, Gelibolu Yar?madas?'nda sonuca ula?man?n aciliyeti vurguland?. Enver Pa?a, 11 May?s'ta cepheyi ziyaret etti ve Mare?al Liman Von Sanders ile yapt??? görü?me sonras? Ar?burnu'ndaki dü?mana taarruz karar? al?nd?. Taarruzun 18 May?s'? 19 May?s'a ba?layan gece saat 03.30'da, bask?n tarz?nda ve sadece süngü kullan?larak yap?lmas? planland?. 2'nci Tümen'in cepheye intikali esnas?nda ?ngiliz uçaklar? taraf?ndan fark edilmesiyle Anzak Kolordusu olas? bir Türk taarruzu kar??s?nda uyar?ld?. Normalde ?afak bask?n?na kar?? saat 03.30'da silah ba?? yapan Anzak askerleri, o gece saat 03.00'te mevzide haz?r bulunuyordu. Taarruz ba?lad???nda Anzak Kolordusu haz?r ?ekilde beklemekteydi. Türk askeri bask?n tarz?nda harekete geçti?inde ise ayn? anda bir felaket ba?lad?. Çünkü Anzak askerleri gecenin karanl??? alt?nda kendilerine do?ru ilerleyen Türk askerlerine ate?e ba?lad?" diye konu?tu.

'ORTAYA ÇIKAN MANZARANIN DEH?ET VER?C?'

Dr. Sabah, 2'nci Tümen harp ceridelerinde yer alan ifadeleri ?öyle aktard?: "'Siperden ç?kan derhal yuvarlan?yordu.' 2'nci Tabur Komutan? Binba?? Cemil Bey, k?zg?n bir ?arapnel parças?n? eline alm?? ve siperin üstüne ç?karak, '??te evlatlar?m, bunlar dü?man kur?unu. ?nsan? öldürmez.' hitab-? kahramanesiyle efrad? co?kuya getirmekteydi" dedi. Dr. Sabah, taarruzun ertesi sabah saat 10.00'a kadar sürdü?ünü ve ortaya ç?kan manzaran?n deh?et verici oldu?unu ifade etti.

ATE? EDEB?LMEK ?Ç?N PARA TEKL?F ETM??LER

Taarruz sonucunda siperler aras?nda kalan Türk ?ehitlerin bedenlerinin taraflar için tehlike arz etti?ini söyleyen Dr. Sabah, "Hastal?k ç?kmas? riskinden endi?e eden taraflar, 23 May?s 1915 tarihinde Çanakkale Muharebelerinde ilk ve son kez olacak bir anla?maya varm??lar ve bunun üzerine günümüzden tam 110 y?l önce, 24 May?s 1915 tarihinde Çanakkale Muharebeleri'nde ilk ve son defa gerçekle?ecek bir ate?kes ilan edilmi?ti. Avustralya resmi tarihine bakt???m?z zaman 18/19 May?s gecesi gerçekle?en taarruzun 'katliam' olarak nitelendirildi?ini görmekteyiz. Avustralya resmi tarihi bu taarruza ait baz? k?ymetli detaylar? veriyor. O günün kay?tlar?na bak?ld???nda Anzak askerleri, Avustralyal? ve Yeni Zelandal? askerler daha iyi at?? pozisyonu almak için siperlerinden d??ar? ç?kt?klar?n?, ba?da? kurduklar?n? görmekteyiz. ?kinci hatta görevli askerlerin de ate? edebilmek için birinci hattaki arkada?lar?na para teklif etti?ini Avustralya resmi tarihinden görmekteyiz" aç?klamalar?nda bulundu.

'TÜRK KITALARININ ÜZER?NE ATILAN KUR?UN SAYISI 948 B?N'

"Türk k?talar? vazifelerini yerine getirmek için adeta ölüme ko?mu?lard?" diyen Dr. Sabah, ayn? gece sadece Ar?burnu'nda Türk k?talar?n?n üzerine at?lan kur?un say?s?n?n 948 bin oldu?unu, ayr?ca bin 500'e yak?n top mermisi kullan?ld???n? kaydetti. Dr. Sabah, "Bu deh?et, 24 May?s'ta, Çanakkale Muharebeleri'nin ilk ve son ate?kesinde tüm ç?plakl???yla ortaya ç?km??t?. Yakla??k 9 saat sürecek olan bu ate?kes esnas?nda siperler aras?nda kalan Türk ?ehitleri toplanm??t? ve o günün görgü tan?klar?ndan biri de 2'nci Tümen'in 1'inci Alay'?na ba?l? 3'üncü tabur doktoruydu" dedi.

'HEPS?N? DEFNETM??T?K'

Dr. Sabah, Yüzba?? Mehmet Cemal'in verdi?i raporda yer alan ifadeleri de payla?t?. Raporda, ?u ifadeler yer ald?: "Koku dayan?lmazd?. Askerler kokudan dolay? i? yapmaktan çekinmekteydi. Kimi zaman nasihatle, kimi zaman da zorlukla ?ühedan?n defnini gerçekle?tirdim. Aç?lan geni? çukurlara ?üheda defnettirildi. Ta??namayacak durumda olanlar ise olduklar? yere defnedildi ve ak?am ate?kes bitti?inde siperler aras?nda herhangi bir ?üheda kalmam??t? ve hepsini böylelikle defnetmi?tik."

'B?RER TAR?H? VES?KA OLARAK GER?YE KALDI'

Dr. Sabah, ayn? günün görgü tan?klar?ndan biri olan Yeni Zelandal? Tabip Yarbay Percy Fenwick'in ise "Türk ölüler o kadar s?k yatmaktayd? ki onlara de?meden geçmek neredeyse imkans?zd?. Koku ise dayan?lmazd?" diyerek o gün ya?ananlar? dile getirdi?ini belirtti. Dr. Sabah, "Günümüzden tam 110 y?l önce Çanakkale Muharebeleri'nin ilk ve son ate?kesi böylelikle tamamlanm?? oldu. Bu ar?iv malzemeleri de o günün detaylar?n? ve deh?etini yans?tmas? aç?s?ndan oldukça önemli birer tarihi vesika olarak geriye kald?" diye konu?tu.


Kaynak ; Milliyet