Derleyen: Metin Aktaşoğlu / Milliyet.com.tr - Malala Yousafzai, 9 Ekim 2012'de henüz 15 yaşında okuldan evine dönerken Pakistan Talibanı mensubu bir silahlı saldırgan tarafından vuruldu. Kurşun başına isabet etti ancak hayata tutunmayı başardı. Pakistan'ın Afganistan sınırındaki Hayber Pahtunhva eyaletinde Svat vadisinde yaşayan Malala, eğitim aktivisti ebeveynleri sayesinde daha 11 yaşındayken kız çocuklarının okuyabilmesi için mücadele etmeye başlamıştı. Bu sebeple hedef gösterildi ve infazına karar verildi.



Mucize eseri hayatta kalan Malala'ya tüm dünyadan destek yağıyordu. Tedavisi Birleşik Krallık'ta devam etti, suikast girişiminden haftalar sonra Pakistan'ın önde gelen 50 Müslüman din adamından oluşan bir grup, kendisini öldürmeye çalışanlara karşı bir fetva yayınladı. Pakistan Talibanı uluslararası çapta kınanırken, Taliban yetkilileri Malala'yı daha da suçluyor ve suikastı bir yükümlülük olarak haklı bulduklarını açıklıyorlardı.

Mücadelesini global sahnede yürütmeye karar veren Malala, eğitim hakkı için çalışan, kâr amacı gütmeyen bir vakıf kurdu. 2013'te dünya çapında bir çoksatara dönüşen Ben Malala adındaki kitabın ortak yazarı olurken 2014'te 17 yaşındayken Hindistan'dan Kailash Satyarthi ile Nobel Barış Ödülü'nü paylaştı. O tarihte Nobel Barış Ödülü verilen en genç isim olan Malala, bu ödüle layık görülen ilk Peştun ve ikinci Pakistanlı'ydı. Peştun politik lider, Hudutların Gandhisi olarak da bilinen Abdulgaffar Han, Barack Obama ve Benazir Butto'yu rol model aldığını aktaran Malala, Oxford'da Felsefe, Politika ve Ekonomi okudu.

Peşi sıra yıllarda dünyanın en etkili gençleri arasında gösterilen gösterilen Malala, bir süredir dünya çapında eskisi kadar ses getiren bir yere sahip değil. Haliyle yıllar sonra onu ABD'nin ünlü “talk show” sunucusu Jimmy Fallon'la TikTok'ta şarkı söylerken gören, WBNA'da New York Liberty maçında kendisine rastlayan ya da [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] duyan ABD basını bunun nedenini anlamaya çalışırken yepyeni bir gündem de doğuruyor.

GRETA İLE KIYASLANIYOR

Şu sıralar 28 yaşındaki Malala, yeni kitabı Finding My Way'in tanıtım turunda. ABD basını ve sosyal medyası ise “Malala'daki değişimden dem vurarak” onu, bir başka genç aktivist kadın olan Greta Thunberg ile kıyaslıyor. Son zamanlarda Gazze'deki soykırıma karşı mücadele eden ve kamuoyu oluşturmaya çalışan 22 yaşındaki İsveçli iklim aktivisti, 2 Ekim'de Filistinlilere yardım götüren bir filo görevi sırasında 400'den fazla kişiyle birlikte İsrail güçleri tarafından gözaltına alındı. İsrail askerlerinin Thunberg ve beraberindekilere kötü muamele ettikleri yönündeki ifadeler dünya çapında ses getirdi.



Bu tablo internette bir tartışmaya yol açarken ikisinin de destekçileri arasında bir tür hayran atışması doğdu.
Konuyu ele alan yazar Kyndall Cunningham, “Sonradan üretilmiş bir çevrimiçi kavgada katı bir liberal aktivistle düzen karşıtı aykırı bir figürü karşı karşıya getirmek zaman kaybı ve indirgemeci bir yaklaşım olacaktır” deyip Z Kuşağı'nın beklentilerine göre iki ismin nasıl lanse edildiğinin de altını çizdi:

Alıntı MetniMALALA'NIN ÇELİŞKİLERİ

Malala Yousafzai, son zamanlarda bir aktivist olarak bazı Batılı liderlerle olan bağlantıları konusunda çok sayıda soruyla karşı karşıya kaldı. Örneğin nisan ayında Hillary Clinton ile birlikte kadın hakları hareketini konu alan Broadway müzikali Suffs'un yapımcılığını üstleneceğini duyurdu. Fakat hatırlanacağı üzere Eski ABD Dışişleri Bakanı Clinton, Pakistan'da sivillerin ölümüne yol açan insansız hava aracı saldırılarına nezaret etmişti ve hatta Malala, 2013'te Beyaz Saray'ı ziyaret ettiğinde, saldırılarla ilgili endişelerini Başkan Barack Obama'ya bizzat iletmişti. Özellikle Pakistan'da ve ABD medyasında Malala'nın Hillary Clinton ile ortaklığı bir ikiyüzlülük olarak görülüyor.



Bununla birlikte Gazze de Malala için başka bir sınav oldu. Nitekim İsrail destekçiliğini gizlemeyen Hillary Clinton, [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] Gazze'de ateşkes çağrılarına karşı çıkıyordu.Clinton'ın bu tutumu Malala Yousafzai'nin pozisyonuyla da ters düşüyorduçMalala ise daha 18 Ekim 2023'te açıkça ateşkes çağrısında bulunmuş, Gazze'deki el-Ehli Baptist Hastanesi'ne yönelik saldırıyı kınamışve “Gazze nüfusunun yarısından fazlası 18 yaşın altında. Bu çocuklar hayatları boyunca bombalama ve haksız işgal altında yaşamaya mecbur bırakılmamalı” ifadelerini kullanmıştı.

Fakat İsrail karşıtı politik analistler Malala'ya hakkının teslim edilmesi gerektiğini de dile getiriyor. Bir kesim, Yousafzai'nin “hem Filistinli hem de İsrailli çocukların çektiği acılara dikkat çektiği” bir paylaşımını “ortada durmak” olarak okuyup kendisine yüklenirken yorumcular, Malala Fonu'nun 2023 öncesinde de savaştan zarar görmüş bölgedeki çocuklara bağışta bulunduğunu, ayrıca genç aktivistin soykırıma değindiğini ve Gazze halkına destek verdiğini anımsatıyor.



Duruşunun altını çizmek zorunda hisseden Yousafzai, 24 Nisan 2024'te X'te yaptığı paylaşımda “İsrail hükümetini uluslararası hukuku ihlalleri ve savaş suçları nedeniyle kınadım ve kınamaya devam edeceğim” diyordu.

Cunningham'a göre “Malala'nın Pakistan'daki itibarı, küresel bir ikon haline geldiğinden beri daha karmaşık.” Batı'da bir tür “girl boss” (sosyal medya jargonunda genç, güçlü, ayakları yere basan ve erkek egemen dünyada kendini var edebilmiş kadınları tanımlayan bir ifade) olarak yüceltilirken, ülkesi Pakistan'da zaman zaman “Batı'nın emperyal çıkarlarının kuklası olduğu” ithamıyla düşmanlıkların ve itibarsızlaştırmaların hedefi oldu.

NEDEN KIŞKIRTMAYA ÇALIŞIYORLAR?

Yousafzai'ye yönelik eleştiriler ve Greta kıyaslamaları, [Üye Olmadan Linkleri Göremezsiniz. Üye Olmak için TIKLAYIN...] üniversitede arkadaşlarıyla esrar kullandığını açıklamasının ardından doruk noktasına ulaştı. Zira o günlerde Greta Thunberg'in Gazze'de gözaltına alındığına dair haberler de konuşuluyordu. Sosyal medya yorumları ikilinin son dönemdeki çabalarına odaklanıyordu.

İnternet kültürüne dair haberlerin derlendiği ve içeriklerin üretildiği Garbage Day'in genel yayın yönetmeni Ryan Broderick, “Bir sürü hesabı inceledim ve şunu gördüm ki yorumları yazanların çoğu hayran hesaplarıydı” ifadelerini kullanırken şunları ekliyordu:

Alıntı MetniThunberg, 2018'de küresel iklim krizine dikkat çekmek amacıyla İsveç Parlamentosu'nun önünde üç hafta boyunca okula gitmeyi reddederek grev düzenlemesiyle dünya çapında ilgi odağı olmuştu. Thunberg, İsveç Paris İklim Anlaşması'na uymayı kabul edene kadar her Cuma greve gideceğine söz vermiş ve dünya çapında bu yönde protestolara ilham vermişti.

İngiliz Parlamentosu ve Birleşmiş Milletler de dahil olmak üzere dünya liderleri ve kuruluşlar, Thunberg'i takdir ediyordu. Time dergisi, 2019'da onu Yılın Kişisi seçti. Ancak bazı eleştirmenler onu aktivist alanda beyazlara gösterilen ayrıcalığın simgesi olarak görüyordu; diğer aktivistler, özellikle de beyaz olmayanlar Greta'yla aynı muameleye ve övgülere layık görülmüyordu. “Ayrıcalıklı hayatından 'gerçek hayattan kopuk taleplerle' herkese parmak sallayan radikal bir genç” olarak yaftalanıyordu.



Yıllar geçtikçe Greta Thunberg, aktivist kimliğini korurken “radikal bir ses” olarak kalmayı sürdürdü. Sahra mülteci krizinden, fabrika işçilerinin haklarına ve İsrail hükümetinin son dönemdeki savaş suçlarına kadar pek çok farklı konuda hem konuştu hem de harekete geçti.

Bu çerçevede Ryan Broderick, Thunberg'in şu anda daha çekici bir figür olmasını mantıklı bulduğunu dile getirdi ve “Greta'nın aktivizmi daha radikal bir siyasi alana daha uygun. Malala'nın çalışmalarını elbette küçümsemiyorum. İkisi çok farklı türden bir aktivizm ve nihayetinde farklı dünyalarda gerçekleşti” dedi.

Cunningham, Yousafzai ile Thunberg'in karşı karşıya getirilmesinde bir absürtlük olduğunun altını çizdi ve “Sonuçta, bu iki genç kadın pop yıldızı değil. Listelerde bir numara olmak için yarışmıyorlar” dedi. Son olarak Cunningham, “Yousafzai ve Thunberg hakkındaki çevrimiçi tartışmalar, aktivist gençlerin liderlerden nasıl bir politika talep ettiğini gösteriyor” yorumunda bulunurken, bu yapay rekabetin aynı zamanda hayran kültürünün siyasetle olan ilişkiyi olumsuz etkilediğini de öne sürdü.


Kaynak ; Milliyet